Brainstorm - Wiki

Een brainstorm is een sessie waarbij een groepje mensen zo veel mogelijk nieuwe ideeën bedenkt. Het kenmerk van een brainstorm is dat in eerste instantie elk idee zonder vooroordeel wordt geaccepteerd. Of een idee uiteindelijk wordt bestempeld als "goed idee" komt meestal pas in tweede instantie aan de beurt. Verder speelt de interactie tussen de deelnemers een grote rol.

Brainstormen wordt in allerlei situaties gedaan, bijvoorbeeld voordat men een businessplan of ondernemingsplan opstelt, om onderzoeksgegevens te bestuderen of tijdens het innoveren of ontwikkelen. Brainstormen wordt ook door allerlei personen gedaan, bijvoorbeeld onder leiding van een projectleider, productmanager of product owner.

Betekenis van het begrip brainstorm

Hoewel de principes van brainstormen al eeuwen worden toegepast, is het woord 'brainstorm' toe te schrijven aan Alex F. Osborn. Zijn betekenis van het woord brainstormen is dat het menselijk brein (brain) wordt gebruikt voor de bestorming (storm) van een probleem. Brainstormen houdt dus niet verband met een bepaald weertype zoals veel mensen denken.

Methode voor een brainstorm

De brainstormmethode bestaat uit een aantal stappen:

• Stap 1: voorbereiden, het belangrijkste in deze stap is de probleemstelling.
• Stap 2: genereren, tijdens deze stap worden zo veel mogelijk ideeën bedacht. Deze stap wordt vaak in tweeën gesplitst:
  • 2a: divergeren, meer en meer ideeën genereren;
  • 2b: convergeren, ideeën groeperen en selecteren.
• Stap 3: evalueren, tijdens deze stap wordt bepaald wat men van de uitkomst vindt.

Meestal wordt het brainstormproces begeleid door één persoon: de facilitator.

Regels voor een brainstorm

Voor het slagen van de brainstorm is het belangrijk om een aantal basisregels te hanteren. Ook hier heeft Osborn (1979) zijn licht over laten schijnen. De belangrijkste regel is dat men geen oordeel velt over een andermans idee tenzij hier expliciet om wordt gevraagd. Het gaat er bij een brainstorm om zo veel mogelijk ideeën te bedenken: het liefst allemaal. Het gaat er ook om dat de nieuwe ideeën anders zijn dan bestaande; men noemt dit ook wel eens out-of-the-box-denken. Tenslotte is het belangrijk dat men elkaar positief beïnvloedt; dat het geheel meer is dan de som der delen.

Technieken en werkvormen voor een brainstorm

Voor stap 2 zijn er verschillende technieken en werkvormen beschikbaar, zie: Hampsink & Hagedoorn (2006) of Dirkse-Hulscher & Talen (2007). Voor divergeren zijn de technieken en werkvormen in te delen in: vrij, op aanwijzing en door een bril. Voor convergeren zijn de technieken en werkvormen in te delen in: clusteren, beoordelen op effect en complete beoordeling. Voorbeelden van bekende brainstormtechnieken zijn: SIT (Heere e.a., 2005) en mindmap (Buzan, 2007).

Tips voor een successvolle brainstorm

• Bepaal vooraf zo duidelijk mogelijk wat de probleemstelling is.
• Er is niet één standaard manier om te brainstormen; ontwikkel daarom uw eigen methode.
• De samenstelling van het brainstormteam is van grote invloed op de uitkomst; schenk veel aandacht aan de rolverdeling.
• Zorg er voor dat iedereen zich inhoudelijk voorbereidt; verwacht niet te veel van het "bij elkaar zitten".
• Ken uw eigen sterkten en zwakten; het gaat er om dat iedereen elkaar aanvult.
• Blijf positief, ook als het even tegen zit.

Downloads

• Template voor een elevator pitch
• Checklist voor een brainstormsessie
• Template voor een scenarioplan
• Brochure over de workshop "Beter brainstormen"

Zie ook

• Beter brainstormen (workshop)
• Product management (masterclass)
• Informatieavond (bijeenkomst)
• Waarom mislukken brainstormsessies? (artikel)
• Waarom falen organisaties met innoveren? (artikel)
• Businesscase (wiki)
• Businessmodel (wiki)
• Businessplan (wiki)
• Innovatie (wiki)
• Ondernemingsplan (wiki)

Aanbevolen literatuur

• Buzan, T. & Buzan, B. (2007). Mindmappen: voor een beter geheugen en creatiever denken (1e druk). Pearson Education Uitgeverij. ISBN: 9789043014724.
• Byttebier, I. (2003). Creativiteit: hoe? zo! (1e druk). Sciptum. ISBN: 9789020950175.
• Dirkse-Hulscher, S. & Talen, A. (2007). Het groot werkvormenboek (1e druk). Academic Service. ISBN: 9789052616131.
• Hampsink, M. & Hagedoorn, N. (2006). Beweging in je brein (1e druk). Academic Service. ISBN: 9789052615646.
• Heere, P., Heijden, D. van der & Mandour, Y. (2005). Doelgericht vernieuwen: de kracht van systematic inventive thinking voor innovatie (1e druk). Academic Service. ISBN: 9789052615226.
• Osborn, A.F. (1979). Applied Imagination: Principles and Procedures of Creative Thinking (3e druk). Charles Scribner. ISBN: 9780023895203.