Kosten-batenanalyse - Wiki

Samenvatting

"De kost gaat voor de baat uit." "Baat het niet, dan schaadt het niet." Zo maar een paar bekende spreekwoorden uit de Nederlandse taal. In een kosten-batenanalyse maakt men een financieel-economische afweging of bepaalde uitgaven wel in verhouding staan tot de voordelen.

Een kosten-batenanalyse (KBA) is een onderdeel van een businesscase. In dit artikel wordt de term in specifiekere zin toegelicht en in de context van een businesscase geplaatst.

Wat is een kosten-batenanalyse?

In een kosten-batenanalyse analyseert men voor een bepaald project aan de ene kant de uitgaven en aan de andere kant de inkomsten (of voordelen). Het doel is om te bepalen of beide in de juiste verhouding tot elkaar staan. Men bepaalt bijvoorbeeld het verschil, de winst, of het rendement. Het project kan bijvoorbeeld een aanschaf van een bedrijfsmiddel of een andere relatief grote uitgave zijn. Een kosten-batenanalyse is het financiële gedeelte van een businesscase.

Hoe maak ik een kosten-batenanalyse?

In onderstaande aanpak beschrijven wij het voorbeeld van een project voor de aanschaf en exploitatie van een pont voor een veerdienst.

Stap 0: start met een businesscase

Voordat u een kosten-batenanalyse opstelt is het goed om met een businesscase te beginnen waarin u de kosten-batenanalyse een plaats kunt geven.

Stap 1: inventarisatie van baten

De baten bestaan uit de inkomsten uit kaartverkoop aan passagiers voor een oversteek of voor een abonnement. De prijs van een kaartje kan variën afhankelijk van het transportmiddel: geen, fiets, auto, vrachtauto of bus en of er eventueel nog dieren worden meegenomen. In dit geval kijkt men meestal naar de totale omzet per jaar zodat seizoenseffecten en soorten kaartjes meegenomen worden.

Stap 2: inventarisatie van kosten

De kosten bestaan uit alle uitgaven die samenhangen met de aanschaf en exploitatie van de pont. Deze uitgaven omvatten de investering in de pont maar ook de brandstofkosten en de jaarlijkse onderhoudskosten. Verder zijn er nog de uitgaven aan personeel, zoals de schipper, kaartverkoper en schoonmaker en andere uitgaven, zoals heffingen van de overheid en reclame. Als we de baten per jaar bekijken, dan doen we dat ook voor de kosten.

Stap 3: analyse

Bij de analyse kijken we naar het verschil tussen baten en kosten. Een positief resultaat betekent winst en voor de rederij van de veerdienst een reden om "ja" te zeggen tegen dit project. Als de eerste jaren nog niet winst opleveren dan kijkt de rederij naar het rendement. Dus of het resultaat berekend over een aantal jaren ten opzichte van de investering wel voldoende is.

Stap 4: maak de businesscase verder af

Nadat u de kosten-batenanalyse heeft opgesteld kunt u de businesscase verder afmaken.

Tips bij het maken van een kosten-batenanalyse

Tip 1: eerst het businessmodel

Soms is het lastig om de inkomsten of uitgaven op jaarbasis in te schatten. Dan kan het helpen om eerst op zoek te gaan naar het businessmodel.

Tip 2: uitgaven, niet kosten

Neem geen kosten mee die geen uitgaven zijn. Uitgaven gaan van de bankrekening af, kosten soms niet (afschrijvingen) of niet meteen (reserveringen of budgetten).

Tip 3: geen baten, dan kosten-kostenanalyse

Heeft uw project geen inkomsten? Controleer dan eerst of dit echt zo is, soms ziet men iets over het hoofd. Zo ja, ga dan niet krampachtig baten verzinnen, maar maak een vergelijking tussen de kosten van de huidige situatie en de kosten van de nieuwe situatie.

Tip 4: geen risico of geen investering, dan geen kosten-batenanalyse

Bij sommige projecten wordt niet een uitgebreide kosten-batenanalyse gemaakt, maar slechts een "bierviltje". Is dat terecht? Wel als het risico klein is en men precies weet wat men aan het doen is. Ook als het niet om een investering gaat.

Downloads

• Template voor een businesscase
• Template voor een elevator pitch
• Brochure over de workshop "Businesscase voor non-financials"
• Brochure over de workshop "Businesscase voor gevorderden"

Zie ook

• Businesscase voor non-financials (workshop)
• Wat is het verschil tussen een KPI en een KSF? (artikel)
• Vijf factoren voor succesvol programma management (artikel)
• Meest gebruikte financiële afkortingen (artikel)
• Meest gebruikte financiële begrippen (artikel)
• Besliscriteria (wiki)
• Businesscase (wiki)
• Businesscase management (wiki)
• Jaarrekening (wiki)
• Kosten-batenanalyse (wiki)
• Kostprijs (wiki)
• Rendement (wiki)
• Bijles economie Hilversum (meester-frank.nl)
• Bijles wiskunde Hilversum (meester-frank.nl)

Aanbevolen literatuur

• Groot, T. & Helden, G.J. van (2007). Financieel management van non-profit organisaties (5e druk). Noordhoff Uitgevers. ISBN: 9789001300135.
• Heezen, A.W.W. (2014). De financiele functie: beslissingen en planning (4e druk). Noordhoff Uitgevers. ISBN: 9789001834166.
• Koetzier, W. & Brouwers, R. (2018). The Basics of Financial Management (4e druk). Noordhoff Uitgevers. ISBN: 9789001889210.
• Rappaport, A. (1998). Creating shareholder value: A guide for managers and investors (2e druk). The Free Press. ISBN: 9780684844107.