Jaarrekening lezen - Wiki

Samenvatting

Non-financials vinden het vaak lastig om een jaarrekening te lezen. Wat staat er precies? Wat betekenen die afkortingen en begrippen? Welke conclusies kun je er uit trekken?

Wat is een jaarrekening?

Een jaarrekening geeft een financieel overzicht voor een boekjaar voor een organisatie of een onderdeel. Een boekjaar bevat altijd twaalf maanden, maar loopt niet per se vanaf januari. Sommige organisaties, zoals scholen, werken met een boekjaar vanaf september. Jaarrekeningen zijn vaak onderdeel van een jaarverslag.

Hoe is een jaarrekening opgebouwd?

Er zijn grofweg drie soorten jaarrekeningen elk met een eigen indeling. Engelsen noemen een rekening in deze context een sheet of een statement.

Resultatenrekening

De resultatenrekening berekent de winstgevendheid van een organisatie of een onderdeel. Synoniemen voor resultatenrekening zijn: staat van baten en lasten, winst-en-verliesrekening, exploitatierekening, profit and loss statement (Eng). Een resultatenrekening beslaat vaak een hele pagina met bovenaan een opsomming van opbrengsten, daaronder een opsomming van kosten en onderaan het resultaat (het verschil van opbrengsten en kosten). Het resultaat worst soms nog uitgesplitst naar bruto resultaat — voor belasting, afschrijvingen en rente — en naar netto resultaat.

Balans

De balans berekent het evenwicht tussen de bezittingen en de middelen van een organisatie of een onderdeel. Synoniemen voor balans zijn: debet en credit, balance sheet (Eng). Een balans beslaat vaak een hele pagina met links een opsomming van de bezittingen en rechts van de middelen. Aan de debetkant, links, staan de activa bijvoorbeeld: het pand, de machine, de voorraad, het geld in de kassa. Aan de creditkant, rechts, staan de passiva bijvoorbeeld: de aandelen, de bijgeschreven winst, hypotheken, leningen en kredieten. De som van de bedragen links en rechts zijn precies gelijk aan elkaar; de rekeningen zijn altijd in balans.

Kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht berekent de feitelijke geldstromen van een organisatie of een onderdeel. Synoniemen voor kasstroomoverzicht zijn: staat van herkomst en besteding der middelen, cash flow statement (Eng). Een kasstroomoverzicht beslaat vaak een hele pagina met bovenaan een opsomming van alle inkomsten, daaronder een opsomming van alle uitgaven en onderaan de uiteindelijke kasstroom (het verschil van inkomsten en uitgaven). Er bestaan verschillende uitsplitsingen van het totale kasstroomoverzicht afhankelijk van het soort detail dat men wil weten, bijvoorbeeld: kasstroom uit operationele activiteiten, uit investeringsactiviteiten, uit financieringsactiviteiten, een werkkapitaalkasstroom.

Wat kan ik concluderen uit een jaarrekening?

Hoeveel is mijn bedrijf waard?

Er zijn veel manieren om te bepalen hoeveel een bedrijf waard is. Sommigen nemen de winst als uitgangspunt, waarbij dus de resultatenrekening wordt gebruikt. Anderen nemen de bezittingen als uitgangspunt, waarbij dus de balans wordt gebruikt. Bij een strategische bedrijfswaardering probeert men de toekomstige kasstromen in te schatten.

Hoeveel kan ik lenen?

Wanneer een organisatie geld wil lenen bij een bank, dan kijkt de bank onder andere naar solvabiliteit en liquiditeit. Dit zijn twee belangrijke ratio's die vaak als kritieke prestatie-indicator (KPI) worden gebruikt. De componenten die in deze analyse nodig zijn komen met name uit de balans en het kasstroomoverzicht.

Zal ik aandelen in dat bedrijf kopen?

Een belegger die overweegt aandelen van een bepaald bedrijf te kopen en deze langere tijd te bewaren, kijkt onder andere naar de rentabiliteit. Ook dit is een belangrijke ratio's die vaak als kritieke prestatie-indicator (KPI) wordt gebruikt. De componenten die in deze analyse nodig zijn komen uit de resultatenrekening en de balans, maar vaak wordt het kasstroomoverzicht ook geraadpleegd.

Wat is de terugverdientijd van mijn investering?

Als een organisatie overweegt te investeren in de aanschaf van eigen bedrijfsmiddelen dan wordt vaak naar de terugverdientijd van die investering gekeken. Voor dit soort beslissingen stelt de organisatie een businesscase op inclusief een kosten-batenanalyse. Dit is een apart document en niet onderdeel van een jaarrekening. Qua opbouw lijkt een businesscase nog het meest op een kasstroomoverzicht.

Downloads

• Template voor een elevator pitch
• Template voor een jaarverslag
• Brochure over de workshop "Finance voor non-financials"

Zie ook

• Businesscase voor non-financials (workshop)
• Businesscase voor gevorderden (workshop)
• Meest gebruikte financiële afkortingen (artikel)
• Meest gebruikte financiële begrippen (artikel)
• Wat is het verschil tussen een KPI en een KSF? (artikel)
• Wat is het verschil tussen een missie en een visie? (artikel)
• Heeft uw organisatie een strategie (of hoeft dat niet)? (artikel)
• Jaarrekening lezen (wiki)
• Kritieke prestatie-indicator KPI (wiki)
• Kritische succesfactor KSF (wiki)
• Bijles economie Hilversum (meester-frank.nl)
• Bijles wiskunde Hilversum (meester-frank.nl)

Aanbevolen literatuur

• Ahaus, K. & Diepman, F. (2010). Balanced Scorecard en INK-managementmodel (4e druk). Academic Service. ISBN: 9789013079081.
• Groot, T. & Helden, G.J. van (2007). Financieel management van non-profit organisaties (5e druk). Noordhoff Uitgevers. ISBN: 9789001300135.
• Kaplan, R.S. & Norton, D. (2008). Van strategie naar uitvoering: execution premium (1e druk). Business Contact. ISBN: 9789047001249.
• Koetzier, W. (2013). Management accounting: berekenen, beslissen, beheersen (4e druk). Noordhoff Uitgevers. ISBN: 9789001820398.
• Koetzier, W. & Brouwers, R. (2018). The Basics of Financial Management (4e druk). Noordhoff Uitgevers. ISBN: 9789001889210.
• Thuis, P. & Mulders, M. (2013). 101 Managementkengetallen: de belangrijkste prestatie-indicatoren (2e druk). Noordhoff Uitgevers. ISBN: 9789001821180.